Η ενσυναίσθηση αποτελεί τον πυρήνα της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής. Μας επιτρέπει να ανταποκρινόμαστε κατάλληλα στα συναισθήματα κ στην πνευματική κατάσταση των άλλων. Η έλλειψη της ικανότητας του ‘’να μπαίνεις στη θέση του αλλού χωρίς να χάσεις την ταυτότητα σου’’, της ενσυναίσθησης δηλαδή, είναι ίσως το σημαντικότερο από τα συμπτώματα που ορίζουν τον αυτισμό. Η κατανόηση της δυναμικής αυτής αποτελεί το κλειδί για αποτελεσματικές θεραπείες.
Ενώ η συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση παίρνει διάφορες μορφές, αξίζει να αναφέρουμε 2 κύρια μοτίβα, τα οποία εμπλέκονται στο κεφάλαιο ‘’ενσυναισθηση’’. Το πρώτο αναφέρεται σε μια αυτοματοποιημένη απάντηση-ανταπόκριση στο συναίσθημα του άλλου. Ένα κλασικό παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς είναι όταν κάποιος, στη θέαση ενός αγνώστου που ξεκαρδίζεται στα γέλια, κάνει κι αυτός το ίδιο, χωρίς να γνωρίζει το λόγο, για τον οποίο γελά ο άλλος.
Το δεύτερο μοτίβο συμπεριφοράς αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία εξάγουμε υποθέσεις και συμπεράσματα για το τι αισθάνεται ο άλλος, κάτι που μοιάζει με την επίλυση ενός παζλ, βήμα προς βήμα.
Η παρούσα έρευνα εστιάζει στο αυτοματοποιημένο κομμάτι της ενσυναίσθησης. Το στοιχείο αυτό λέγεται μετάδοση του συναισθήματος. Η μετάδοση του συναισθήματος συμβαίνει αυθόρμητα και οι συνέπειές της στην κοινωνική συμπεριφορά είναι σπουδαίες. Μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τη συναισθηματική κατάσταση ενός άλλου ατόμου με το να ‘’ενσωματώσουμε’’ το συναίσθημά του.
Επίσης, μας βοηθά να χτίζουμε κοινωνικούς δεσμούς, κοινωνικές επαφές. Συνδεόμαστε καλύτερα με κάποιον που κλαίει ή γελά μαζί με μας. Ποιοι όμως είναι οι παράγοντες που καθορίζουν ποιον θα μιμηθούμε αυθόρμητα; Και τελικά τι είναι αυτό που κάνει ορισμένους ανθρώπους να μιμούνται περισσότερο από άλλους; Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για την κατανόηση των συμπτωμάτων του αυτισμού, τα οποία συνδέονται στενά με την έλλειψη αυτής της αυθόρμητης ‘’μίμησης’’.
Ενσυναίσθηση και αυτισμός
Ένας παράγοντας που έχει βρεθεί ότι παίζει θεμελιώδη ρόλο στο πόσο πολύ μιμούμαστε αυθόρμητα έναν άλλον άνθρωπο είναι ο βαθμός στον οποίο αυτός μας επιβραβεύει. Υποτίθεται ότι οι άνθρωποι μιμούνται αυθόρμητα περισσότερο τους στενούς τους φίλους παρά τους ξένους. Σε μια ομάδα πειραμάτων, οι ερευνητές εξέτασαν την υπόθεση αυτή, μελετώντας την επίδραση που είχαν διαφορετικά μεταξύ τους πρόσωπα στους συμμετέχοντες και χρησιμοποιώντας 2 ρυθμιστικούς παράγοντες.
Μερικά πρόσωπα αντιστοιχήθηκαν με την επιβράβευση (π.χ. αυτά τα πρόσωπα θα εμφανίζονταν αν τα υποκείμενα του πειράματος κέρδιζαν σε ένα παιχνίδι με κάρτες) , ενώ τα υπόλοιπα αντιστοιχήθηκαν με μη-επιβράβευση (αυτά τα πρόσωπα θα εμφανίζονταν τις φορές που θα έχανε κάποιος). Μετά από αυτή τη φάση, δόθηκαν στους συμμετέχοντες χαρούμενα πρόσωπα, που προέρχονταν και από τις 2 συνθήκες : της επιβράβευσης και της μη-επιβράβευσης. Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρομυογράφημα προσώπου (μια τεχνική που καταγράφει τις λεπτές συσπάσεις των μυών του προσώπου που σπάνια μπορούν να καταγραφούν με γυμνό μάτι), βρέθηκε ότι οι συμμετέχοντες επέδειξαν μεγαλύτερη αυθόρμητη μίμηση των προσώπων που συνδέθηκαν με την επιβράβευση σε σχέση με τα πρόσωπα που συνδέθηκαν με τη μη- επιβράβευση.
Η σχέση αυτή μεταξύ της επιβράβευσης και της αυθόρμητης μίμησης ποικίλλει ανάλογα με την ένταση των γνωρισμάτων που υποδεικνύουν το αυτιστικό σύνδρομο. Τα αυτιστικά χαρακτηριστικά ουσιαστικά μετρούν τα συμπτώματα του αυτισμού στο γενικό πληθυσμό. Αυτά κατανέμονται στον πληθυσμό ως εξής: τα άτομα που φέρουν μια κλινική διάγνωση του αυτισμού βρίσκονται στο άκρο του φάσματος. Στην παρούσα μελέτη, τα υποκείμενα που βρίσκονταν στο φάσμα του αυτισμού επέδειξαν τον ίδιο βαθμό αυθόρμητης μίμησης και για τα δύο πρόσωπα, ενώ τα υποκείμενα που βρίσκονταν στα όρια του φάσματος επέδειξαν σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό μίμησης στα πρόσωπα που σχετίζονταν με την επιβράβευση.
Σε μια άλλη ομάδα εθελοντών, κάναμε το ίδιο πείραμα με τη βοήθεια ενός σαρωτή μαγνητικής τομογραφίας (MRI scanner). Βρήκαμε ότι τα αυτιστικά στοιχεία μπορούν να προβλέψουν πόσο στενά συνδέονται οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη μίμηση και την επιβράβευση , όταν οι άνθρωποι κοιτούν πρόσωπα είτε σε συνθήκη επιβράβευσης είτε σε συνθήκη μη-επιβράβευσης.
Η εικόνα που αναδύεται από τις μελέτες αυτές συνίσταται στο ότι η μειωμένη αυθόρμητη μίμηση που διαφαίνεται στον αυτισμό ίσως δεν αντιπροσωπεύει τόσο μια δυσκολία στη μίμηση, όσο μια γενικότερη δυσκολία που οφείλεται στον τρόπο που συνδέονται οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη μίμηση με αυτές που εμπλέκονται στη διαδικασία της επιβράβευσης. Η υπόθεση αυτή έχει μεγάλη συμβολή στο σχεδιασμό θεραπευτικών παρεμβάσεων για τον αυτισμό, οι περισσότερες από τις οποίες χρησιμοποιούν το μοντέλο της μάθησης μέσω επιβράβευσης για να ενθαρρύνουν την κοινωνική συμπεριφορά.
To μέλλον της απεικόνισης του εγκεφάλου
Οι νέες τεχνολογίες συνεχώς διευρύνουν το ερευνητικό πεδίο και εμπλουτίζουν τα συμπεράσματα που συνάγονται από τα πειράματα. Η απεικόνιση του ανθρώπινου εγκεφάλου γίνεται πλέον με τη μεγαλύτερη ανάλυση από ποτέ σε πολλές διεθνείς πρωτοβουλίες.
Ένας χάρτης υψηλής ανάλυσης του ανθρώπινου εγκεφάλου θα επιτρέπει μια πιο ενδελεχή μελέτη των νευρωνικών συνδέσεων. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να προσφέρει ευκαιρίες για καινοτόμες θεραπευτικές παρεμβάσεις στο μέλλον. Ένα άλλο πρίσμα υπό το οποίο οι νέες τεχνολογίες θα αλλάξουν το τοπίο της έρευνας έχει να κάνει με υπολογισμούς, οι οποίοι θα συνδυάζουν ιδέες από διαφορετικές τεχνικές.
Στο σημείο αυτό, δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοντέλο που συνδυάζει δεδομένα από διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται ευρέως στην έρευνα (όπως πχ το ηλεκτρομυογράφημα του προσώπου, το λειτουργικό MRI, την ανίχνευση της οφθαλμοκίνησης). Η χρήση των υπολογιστών για τη δημιουργία τέτοιων μοντέλων που επιτρέπουν το συνδυασμό των αποτελεσμάτων από διαφορετικές τεχνικές θα προάγει τη γένεση ιδεών και συμπερασμάτων πολύ πιο χρήσιμων από εκείνα που προέρχονται από μεμονωμένες τεχνικές.
Πηγή: psychologynow.gr
0 Σχόλια