ΨΥΧΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Οι δυο μεγάλες κατηγορίες ψυχογενών παθήσεων
Μια άλλη κατηγορία δεδομένων που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλλίτερα τον τρόπο δια του οποίου ο νους επηρεάζει το σώμα μας – και κατ΄ επέκταση τη φύση της θαυματουργικής ίασης – είναι η μελέτη των ψυχογενών παθήσεων.
ΨΥΧΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (Ψ.Π.) ονομάζονται οι σωματικές παθήσεις οι οποίες οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες, συνειδητούς ή ασυνείδητους και χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
α) ΓΝΗΣΙΕΣ ψυχοσωματικές παθήσεις
Εκείνες που οι ψυχολογικοί παράγοντες που τις δημιούργησαν είναι, ή μπορούν σχετικά εύκολα να γίνουν συνειδητοί (π.χ: άγχος, αγωνία, στενοχώρια, ψυχοκοινωνικό stress).
β)Σωματόμορφες διαταραχές (ψευδο-σωματικές, ψευδο-νευρολογικές), οι ψυχολογικοί παράγοντες που τις δημιούργησαν είναι ασυνείδητοι. (π.χ. ασυνείδητες ψυχολογικές συγκρούσεις, συνέπεια άλυτων ενδοψυχικων συγκρούσεων και ανικανοποίητων αναγκών) όπως στην υστερική νεύρωση τύπου μετατροπής, (κοινώς υστερία) ή στην διαταραχή ψυχογενούς πόνου.
Και οι δυο αυτές μεγάλες κατηγορίες ψυχογενών παθήσεων έχουν – αποδεδειγμένα πλέον – ψυχογενή αίτια. Ωστόσο -παρ’ ότι μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα ή διαδοχικά στο ίδιο άτομο- διαφοροποιούνται από μια σειρά χαρακτηριστικών τόσο όσον αφορά στην αιτιολογία, όσο και στον τρόπο εκδήλωσης, συμπτωματολογίας και θεραπείας όπως φαίνεται στον συνοπτικό πίνακα που παραθέτουμε.ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΔΥΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΨΥΧΟΓΕΝΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
| ΟΙ ΔΥΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΨΥΧΟΓΕΝΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ | |
| ΨΕΥΔΟ-ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣή ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ(κοινώς ΥΣΤΕΡΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ) | ΓΝΗΣΙΕΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ |
| Οφείλονται σε ασυνήθιστεςαπωθημένες – διωγμένες από την συνείδηση «ανήθικες», επώδυνες,ψυχικές συγκρούσεις (κυρίως άλυτες οιδιπόδειες συγκρούσεις και ανάγκες εξ@ρτησης!) Σ΄ αυτές τις περιπτώσεις περνάμε από το άγχος στο σύμπτωμα, μέσα από τους μηχανισμούς άμυνας.Μετατροπή του άγχους σε σωματικό σύμπτωμα.Συνήθως αυτό το σύμπτωμα παρουσιάζεται ξαφνικά και όταν αποσύρεται, εξαφανίζεται και πάλι ξαφνικά.Πρόκειται για συμπτώματα που στερούνταιοργανικής – ανατομικής βάσης(αιτιολογίας). Δεν ακολουθούν τους νόμους της νευροανατομίας και της νευροφυσιολογίας. Δεν δικαιολογούνται από καμία οργανική παθολογία και παθοφυσιολογικό μηχανισμό! (π.χ. η ψευδοκύηση ή ανεμογκάστρι, υστερική αφωνία, υστερική τύφλωση κ.λπ.).Τα συμπτώματα αφορούν κυρίως διαταραχές των αισθητήριων οργάνων και του μυοσκελετικού συστήματος που υπόκειται στη βούληση.Το σύμπτωμα εδώ, αποτελεί προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα σε αλληλοσυγκρουόμενες επιθυμίες.Αποτελεί την μετάφραση, την μετατροπή σε σωματική γλώσσα της ενδοψυχικής σύγκρουσης. Έχει επομένως συμβολική σημασία.Η ‘’επιλογή’’ του συμπτώματοςκαθορίζεται από το είδος της ενδοψυχικής σύγκρουσης.ΘΕΩΡΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ: Freud–ική μεταψυχολογία (Ασυνείδητο –απώθηση –μηχανισμοί της άμυνας του εγώ).ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Ψυχαναλυτικού τύπου.ΣΤΟΧΟΣ: Η άρση της απώθησης (αναζήτηση της συμβολικής σημασίας του συμπτώματος) και η αναβίωση καικάθαρση της τραυματικής εμπειρίας. (Freud-ική ψυχαναλυτική προσέγγιση, ύπνωση, κ.λπ). | Οφείλονται σε συνειδητούςπαράγοντες ψυχο-κοινωνικών stress, που προκαλούν χρόνιες αρνητικές συγκινήσεις επηρεάζοντας τηνσωματική υγεία.Από τις αρνητικές συγκινήσεις περνάμε στο άγχος και από εκεί στην σωματική βλάβη και–συχνά- στο θάνατο (π.χ. έμφραγμα).Συνήθως το σύμπτωμα παρουσιάζειπροοδευτική εμφάνιση, προοδευτική απόσυρση, (αποδρομή).Υπάρχει λειτουργική – ανατομική βάση με αποδεδειγμένα οργανικά ευρήματα ή και κάποιο γνωστό παθοφυσιολογικό μηχανισμό, (π.χ. ψυχογενής βραχυσωμία, έλκος στομάχου κ.λπ.).Το σύμπτωμα δεν έχει συμβολική σημασία.Αφορούν συμπτώματα του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος που δεν υπόκειται στη βούληση (εκτός ειδικής εκπαίδευσης π.χ. γιόγκα, Bio-feedback).Το είδος της ψυχοσωματικής διαταραχής που θα εμφανισθεί εξαρτάται:1) από το ποιο σύστημα του οργανισμού (νευρικό, πεπτικό, μυοσκελετικό ενδοκρινικά κ.λπ.) είναι – για λόγους ιδιοσυγκρασιακούς – το πλέον ευάλωτο και2) το είδος της χρόνιας αρνητικής συγκίνησης που προεξάρχει (π.χ. θυμός, φόβος, λύπη κ.λπ.). σε κάθε είδος αρνητικού συναισθήματος – συγκίνησης αντιστοιχεί διαφορετικός «αστερισμός» ψυχοσωματικών αντιδράσεων (αλλιώς αντιδρούμε στον θυμό και αλλιώς στον φόβο!).ΘΕΩΡΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ: Ψυχοφυσιολογία των συγκινήσεων(Φλοιο-λιβικό-υποθάλαμο-υπόφυση-επινευριδικός άξονας) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Ψυχοσωματική θεραπεία, τόσο σε γνωστικό επίπεδο (νοοκεντρικές τεχνικές: γνωστική αναδόμηση) όσο και σε ψυχοφυσιολογικό, σωματικό επίπεδο (σωματο-κεντρικές τεχνικές χαλάρωσης κ.λπ).ΣΤΟΧΟΣ: Η άρση της χρόνιας ψυχο-φυσιολογικής δυσλειτουργίας δηλαδή της χρόνιας συμπαθητικό-τονιας (υπερέντασης) ή παρασυμπαθητικο-τονίας (υπολειτουργίας) συνέπεια της δυσλειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος). |
Γνήσιες ψυχοσωματικές παθήσεις:
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα πειραματικά δεδομένα μπορούμε να πούμε ότι: ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά την εμφάνιση και εξέλιξη παθήσεων (η σχέση τους με τον καρκίνο είναι ήδη γνωστή) όπως η γρίπη, οι μύκητες, ο έρπις, η φυματίωση, κ,λπ, παθήσεις που φαινομενικά, δεν έχουν καμία σχέση με τη νοητική και συγκινησιακή μας κατάσταση. Η επίδραση των ψυχικών παραγόντων σ΄ αυτή την περίπτωση πραγματοποιείται μέσα από την επίδρασή τους στο ανοσοποιητικό σύστημα και αυτό γίνεται, παρ΄ ότι η εμφάνιση των παθήσεων αυτών προϋποθέτει τη δράση:
Παθογόνων μικροοργανισμών (μικροβίων ή ιών, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στη φυματίωση, τη γρίπη, τον έρπι, τους μύκητες κ.α.) και
Διαταραχών αναπλάσεως των κυττάρων του οργανισμού, όπως συμβαίνει στις κακοήθεις νεοπλασίες (καρκίνο).
Η παρουσία μόνο του εξωτερικού παθογόνου παράγοντα (μικρόβιο ή μεταλλαγμένα κύτταρα) αν και αναγκαία δεν αρκεί για να υπάρξει νόσος (αναγκαία αλλά μη ικανή συνθήκη)!
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, να υπάρξει και το παθογόνο εσωτερικό περιβάλλον, η αποδυνάμωση της άμυνας του οργανισμού, δηλαδή του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες καταστρέφει τους παθογόνους παράγοντες (αναγκαία και ικανή συνθήκη). Ας μην ξεχνάμε ότι είναι πλέον αποδειγμένο ότι η αναλογία των λεγόμενων λειτουργικών παθήσεων (ψυχοσωματικών) σε όλη την παθολογία, είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες <καθαρά> οργανικές παθήσεις!
Φυσικά οι ψυχολογικές αντιδράσεις που συνοδεύουν τις συγκινήσεις αποτελούν την έκφραση της λειτουργικής ενότητας του οργανισμού και είναι απόλυτα φυσιολογικές όταν παραμένουν κάτω από τον έλεγχο αυτορυθμιστικών μηχανισμών. Όταν όμως οι συγκινήσεις αυτές είναι συνεχείς και έντονα μεταβαλλόμενες, τότε μπορεί να ξεπεράσουν τα όρια προσαρμογής του οργανισμού και να εμφανιστούν διαταραχές στη λειτουργία διαφόρων συστημάτων, οι ονομαζόμενες λειτουργικές ή νευροφυτικές διαταραχές.Αν αυτές συνεχιστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα οδηγούν σε βλάβη όχι πια της λειτουργία, αλλά του ίδιου του οργάνου (ιστολογικές βλάβες, με δομικές ανατομικές αλλοιώσεις).
Η θεραπεία αυτού του τύπου ψυχογενών διαταραχών είναι σχετικά απλή. Προϋποθέτει την παρέμβαση σε ψυχοσωματικό επίπεδο με τη βοήθεια μιας δέσμης Σώματο – Κεντρικών τεχνικών, (οι οποίες συχνά προέρχονται από τη Γιόγκα, το Τάι Τσι, ή αντίστοιχα φιλοσοφικά συστήματα ολιστικής -ψυχοσωματικής- γνώσης όπως χαλάρωση, διαλογισμός, ή είναι δυτικής προέλευσης όπως η ύπνωση, η βιοαναδραση (biofeedback)κ.λπ. )
Η κατανόηση των ψυχοσωματικών μηχανισμών που εμπλέκονται στην γένεση της δεύτερης κατηγορίας ψυχογενών νόσων είναι πολύ πιο σύνθετη και εμπλέκει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την δομή προσωπικότητας του ατόμου.
Η εντυπωσιακός και το παράδοξος χαρακτήρας τους μπορεί να γίνει καλλίτερα κατανοητός μέσα από τηνπεριγραφή των συμπτωμάτων της κλασσικής ψυχογενούς διαταραχής, της υστερίας.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
Πόνος, παράλυση ή μυϊκή αδυναμία, αναισθησία, τύφλωση, αφωνία, κώφωση, παροξυντικές κρίσεις σπασμών, δυσχέρεια στη βάδιση, ναυτία, πόνος στο στήθος, ζαλάδα, υπνοβασία, αμνησία, σεξουαλικές διαταραχές, ψευδοκύηση (ανεμογκάστρι), αλλαγές στη συνείδηση, (διασχιστικές διαταραχές όπως ψυχογενής αμνησία, πολλαπλή προσωπικότητα, κ.λπ.)!
Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι παρά τον εντυπωσιακό και φαινομενικά σοβαρό χαρακτήρα των υστερικών συμπτωμάτων μετατροπής δεν υπάρχει βιολογική ιστολογική βλάβη και είναι απολύτως και δυνάμει άμεσα αναστρέψιμα! Παραμένουν δηλαδή πάντοτε λειτουργικές διαταραχές και δεν εξελίσσονται ποτέ σε απειλητικές για την ζωή κατάστασεις!
Αντιθέτως, οι (γνήσιες) ψυχοσωματικές παθήσεις στις οποίες η χρόνια δυσλειτουργία δημιουργεί πραγματικές λειτουργικές (αντιστρέψιμες) κατ΄ αρχήν, και ιστολογικές – ανατομικές (μη αντιστρέψιμες) κατά δεύτερον βλάβες μπορούν να οδηγήσουν- και συχνά οδηγούν- σε βαρείες αναπηρίες ή τον θάνατο! ( έμφραγμα, ανακοπή , εγκεφαλικό, κ,λπ.).
Η πρόοδος των ιατρικών διαγνωστικών εξετάσεων σήμερα επιτρέπει την ταχεία διάγνωση και αποκλεισμό οργανικής αιτιολογίας. Δεν ήταν όμως το ίδιο και στο παρελθόν! Πριν μερικές δεκαετίες ακόμα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διαφοροποιηθούν οι πραγματικές οργανικής αιτιολογίας διαταραχές από τα ψυχογενή υστερικά συμπτώματα μετατροπής! Οι δύστυχοι ασθενείς έπεφταν θύματα της άγνοιας και των τσαρλατάνων με αποτέλεσμα να αναζητούν <<θεραπεία>> στην μαγεία και στα διάφορα θρησκευτικά προσκυνήματα! Έτσι ικανοποιούσαν βέβαια και την βαθύτερη ανάγκη τους για προσοχή και ενδιαφέρον εκ μέρους του κοινωνικού τους περίγυρου. Ανάγκη που είναι και η πραγματική αιτία, η ασυνείδητη αιτία των συμπτωμάτων! Αυτόν τον μηχανισμό ονόμασε ο Φρόυντ Δευτερογενές κέρδος της αρρώστιας.
Δυστυχώς ακόμη και σήμερα –παρ’ όλη την πρόοδο που έχει συντελεσθεί στον τομέα της διάγνωσης – δεν έχουν αλλάξει και πολλά στο τομέα της θεραπείας. Με αποτέλεσμα οι ασθενείς -αφού επισκεφτούν πολυάριθμους γιατρούς και αφού ακούσουν για πολλοστή φορά, την στερεότυπη απάντηση <δεν έχεις τίποτα> να γίνονται τα εύκολα θύματα διαφόρων μάγων, <αγίων> και ψευδο θεραπευτών και να συνωστίζονται στις αίθουσες αναμονής <ειδικών> ( ψευδο) εναλλακτικής ιατρικής αν δεν καταλήξουν σε κάποιον ειδικό στους εξορκισμούς !
[Φανταστείτε ένα υστερικό σε «πνευματιστική» συνάντηση ή σε «εξορκισμό». Πόσα «κακά πνεύματα» μπορούν άραγε να τον «καταλάβουν» και να εκφραστούν δια του στόματός του, πόσα «δαιμόνια» μπορούμε να εκβάλουμε απ΄ αυτόν!
ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΦΑΝΕΡΟ ΤΟ ΓΙΑΤΙ ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ ΙΣΧΥΡΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ, ΟΦΕΙΛΕΙ – ΣΑΝ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ – ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΠΑΡΚΗ ΓΝΩΣΗ ΨΥΧΟ-ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΔΕΜΗ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ Η ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΤΣΑΡΛΑΤΑΝΟ ανεξάρτητα από τον μανδύα που φορα.(θρησκευτικό ιατρικό ή <εναλλακτικό>!]
Η υποβολή άλλωστε– με ή χωρίς ύπνωση –δύναται να δημιουργήσει ή να εξαλείψει μέσα σε λίγα λεπτά σωματικά συμπτώματα υστερικού τύπου ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που συμβαίνουν οι θαυματουργικές θεραπείες!
Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν συνδυάσουμε τα δεδομένα που αναφέρονται στο φαινόμενο placebo, τις ψυχογενείς παθήσεις και την ύπνωση, διαθέτουμε όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να κατανοήσουμε την φύση και τους ψυχολογικούς μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω από τα φαινόμενα αυτόματης ίασης – θαύματα και να αποφανθούμε ότι:
1. Η θαυματουργική ίαση (θαύμα ίασης, θεραπείας) δύναται σήμερα να κατανοηθεί και να εξηγηθεί επιστημονικά.
2. Για να υπάρξει θαυματουργική ίαση, προ-απαιτείται μόνον η «μαγική δύναμη» της πίστης. («Ουκ εγώ, αλλά η συ πίστης σεσωκέ σε…». Κατά την πίστην υμών γεννηθήτω υμίν..»)
3. Η πίστη προϋποθέτει συγκεκριμένες προσδοκίες και υψηλό βαθμό βεβαιότητας για την πραγματοποίηση τους. («Πίστης εστίν ελπιζομένων υπόστασις» Αποστ. Παύλος).
4. Χωρίς να αποκλείεται, δεν απαιτείται πίστη σε υπερβατικό σύστημα αξιών (δηλ. Θρησκευτική πίστη) για την εκδήλωση της θαυματουργικής ίασης! Τα ίδια αποτελέσματα άλλωστε μπορούν να προκληθούν και με την μέθοδο της ύπνωσης!
5. Η πίστη ενεργεί μέσα από την αλλαγή των προσδοκιών και των προσμονών, με μια λέξη των σκέψεων, του «γνωστικού» συστήματος και του νοητικού – συναισθηματικού προγραμματισμού του ατόμου.
6. Όλοι μας μπορούμε να κάνουμε «θαύματα», αρκεί να μάθουμε πως να σκεπτόμαστε θετικά-αισιόδοξα. (Προς + Ευχή = σκέπτομαι, στρέφω τον νου μου προς αυτό που εύχ(η)ομαι να μου συμβεί!) και να ενθαρρύνουμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο!
7.Η πίστη – αισιοδοξία μαθαίνεται. Προϋπόθεση για την απόκτηση της ιαματικής θαυματουργικής πίστης δεν είναι – όπως πιστεύεται ακόμη από πολλούς – η τυφλή, άκριτη υποταγή σε κάποιο υπερβατικό σύστημα αξιών (πχ: θρησκεία), ούτε σε κάποιον «πατέρα παντοκράτορα», αλλά η απόκτηση αυτοκυριαρχίας! Και αυτή η αυτοκυριαρχία βασίζεται πάνω στον ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΝΟΥ (έλεγχος των λογισμών κατά την ορθόδοξη ασκητική παράδοση!) και κατ’ επέκταση στην αυτογνωσία και τη συνειδητή αντιμετώπιση της ζωής!
Πηγή: https://www.gnothisafton.gr/
0 Σχόλια