Πριν από μερικά χρόνια, μια φοιτήτρια ήρθε σε μένα μετά τη δεύτερη μέρα του μαθήματος μου, σχετικά με τη γονική μέριμνα και την ανάπτυξη του παιδιού (είμαι καθηγητής ψυχολογίας κολεγίου). Δίστασε για ένα δευτερόλεπτο και μετά ομολόγησε: «Με ενδιαφέρει πολύ αυτό το υλικό. Αλλά ήλπιζα ότι η τάξη σας θα με βοηθούσε να γίνω καλύτερος γονιός αν κάποτε κάνω παιδιά».
Είχε καταλήξει βιαστικά στο συμπέρασμα ότι η τάξη δεν θα τη βοηθούσε επειδή είχα πει στους μαθητές ότι επρόκειτο να καλύψω πώς οι γονείς δεν έχουν τον έλεγχο να διαμορφώσουν ποιοι θα γίνουν τα παιδιά τους. Με έπιασαν στα πράσα. Η αντιμετώπιση της επιστήμης της ανατροφής των παιδιών και της ανάπτυξης του παιδιού δεν θα ήταν σχετική με το να είσαι καλός γονέας; Ελπίζω ότι η τάξη μου τελικά άλλαξε γνώμη.
Οι γονείς θέλουν το καλύτερο για τα παιδιά τους — είτε είναι μικρά είτε μεγάλα, πλούσια ή φτωχά, παντρεμένα ή χωρισμένα. Τα ράφια των βιβλίων ανατροφής υπόσχονται να δείξουν στους ανθρώπους πώς να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες αποφάσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς καθημερινά και πώς να επιτύχουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Είτε πρόκειται για την ανατροφή των τίγρεων, είτε για τις μεθόδους ανατροφής γονέων ελεύθερων, είτε για γονείς όπως οι Ολλανδοί, είτε για γονείς όπως οι Γερμανοί, αυτά τα βιβλία μοιράζονται ένα σταθερό μήνυμα: Εάν το παιδί σας δεν τα καταφέρνει, κάνετε κάτι λάθος.
Όπως αποδεικνύεται, η επιστήμη υποστηρίζει ένα εντελώς διαφορετικό και εν τέλει ενδυναμωτικό μήνυμα: Το να προσπαθείς να προβλέψεις πώς θα εξελιχθεί ένα παιδί με βάση τις επιλογές των γονιών του είναι σαν να προσπαθείς να προβλέψεις έναν τυφώνα από τα φτερά μιας πεταλούδας.
Γνωρίζετε για την παροιμιώδη πεταλούδα που χτυπά τα φτερά της στην Κίνα, διαταράσσοντας την ατμόσφαιρα τόσο ώστε να μετατοπίζει τα ρεύματα του ανέμου και καταλήγουν να πυροδοτούν έναν τυφώνα στην Καραϊβική έξι εβδομάδες αργότερα;
Αν είσαι γονιός, είσαι η πεταλούδα που χτυπάει τα φτερά σου. Το παιδί σας είναι ο τυφώνας, μια δύναμη της φύσης που κόβει την ανάσα. Θα διαμορφώσετε το άτομο που γίνεται το παιδί σας - όπως ακριβώς η πεταλούδα διαμορφώνει τον τυφώνα - με πολύπλοκους, φαινομενικά απρόβλεπτους αλλά ισχυρούς τρόπους. Ο τυφώνας δεν θα υπήρχε χωρίς την πεταλούδα.
Θα μπορούσατε να ρωτήσετε: «Τι γίνεται με όλους τους επιτυχημένους γονείς που έχουν επιτυχημένα παιδιά; Ή οι αγωνιζόμενοι γονείς που έχουν παιδιά που αγωνίζονται;».
Φαίνεται να δείχνουν τη δύναμη της ανατροφής των παιδιών, αλλά τα παιδιά διαμορφώνονται από πολλές δυνάμεις με τις οποίες μεγαλώνουν και οι οποίες είναι συχνά αλληλένδετες - δυνάμεις όπως τα γονίδια, οι συνομήλικοι και ο πολιτισμός. Αυτό καθιστά δύσκολο να γνωρίζουμε ποιες δυνάμεις επηρεάζουν το ποιοι γίνονται τα παιδιά.
Εκατομμύρια παιδιά έχουν μελετηθεί για να ξεμπερδέψουν όλες αυτές τις δυνάμεις που επιδρούν στη διαμόρφωση τους. Μελέτες ακολούθησαν πανομοιότυπα δίδυμα και αδερφικά δίδυμα και απλά ηλικιωμένα αδέρφια που μεγάλωσαν μαζί ή υιοθετήθηκαν και μεγάλωσαν χωριστά. Το να μεγαλώνουν στο ίδιο σπίτι δεν κάνει τα παιδιά να μοιάζουν αισθητά περισσότερο ως προς το πόσο επιτυχημένα είναι, πόσο χαρούμενα ή αυτοδύναμα είναι κ.λπ.
Με άλλα λόγια, φανταστείτε αν σας είχαν πάρει από τη γέννηση και μεγάλωσατε δίπλα από την οικογένεια στα αριστερά και ο αδελφός ή η αδερφή σας είχε μεγαλώσει δίπλα από την οικογένεια στα δεξιά. Σε γενικές γραμμές, αυτό θα σας έκανε να μην μοιάζετε ή να διαφέρετε περισσότερο από το να μεγαλώνετε μαζί κάτω από την ίδια στέγη.
Από τη μια πλευρά, αυτά τα ευρήματα φαίνονται απίστευτα. Σκεφτείτε όλους τους τρόπους με τους οποίους διαφέρουν οι γονείς από σπίτι σε σπίτι και πόσο συχνά μαλώνουν και αν πέφτουν με ελικόπτερο και πόσο λούζουν τα παιδιά τους με αγάπη. Θα νόμιζες ότι θα είχε αρκετή σημασία για να γίνουν τα παιδιά που μεγαλώνουν στο ίδιο σπίτι πιο όμοια από ό,τι αν είχαν μεγαλώσει χωριστά, αλλά δεν έχει.
Μερικοί άνθρωποι εξέτασαν αυτά τα ευρήματα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ανατροφή των παιδιών δεν έχει σημασία, ότι θα γινόσασταν το ίδιο άτομο που είστε σήμερα, ανεξάρτητα από το ποιος σας μεγάλωσε. Από την άλλη - ή πραγματικά θα έπρεπε να πω από την άλλη, επειδή υπάρχουν πολλές επιφυλάξεις - αυτά τα ευρήματα δεν είναι τόσο συγκλονιστικά όταν σκέφτεστε πώς ο ίδιος γονέας μπορεί να διαμορφώσει διαφορετικά παιδιά με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να το βρει χρήσιμο όταν η μητέρα του παρέχει δομή, ενώ η αδελφή του το βρίσκει αποπνικτικό. Ένα παιδί θα μπορούσε να πιστεύει ότι οι γονείς του νοιάζονται όταν κάνουν ερωτήσεις για τους φίλους του, αλλά ο αδερφός του πιστεύει ότι είναι μυρωδάτοι. Ένα παιδί μπορεί να δει ένα διαζύγιο ως τραγωδία, ενώ η αδερφή του το βλέπει ως ανακούφιση.
Ίδιο γεγονός, διαφορετική εμπειρία.
Αλλά μόνο και μόνο επειδή ένα γεγονός δεν διαμορφώνει τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο δεν σημαίνει ότι δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. Η ανατροφή σας θα μπορούσε να διαμορφώσει τα παιδιά σας – απλώς όχι με τους τρόπους που τα οδηγούν να μοιάζουν περισσότερο. Η ανατροφή σας μπορεί να οδηγήσει το πρώτο σας παιδί να γίνει πιο σοβαρό και το δεύτερο παιδί σας να γίνει πιο χαλαρό. Ή, θα μπορούσε να οδηγήσει το πρώτο σας παιδί να θέλει να είναι σαν εσάς και το δεύτερο παιδί σας να θέλει να μην είναι τίποτα σαν εσάς. Κουνάτε τα φτερά της πεταλούδας σας στα παιδιά των τυφώνων σας.
Γνωρίζω ότι δεν είναι συνήθως ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε τη γονική μέριμνα και δεν αποτελεί απλή συμβουλή. Σε αυτό το σημείο, μπορεί να είστε σαν τους μαθητές της τάξης μου που μερικές φορές λένε, «Εντάξει, το καταλαβαίνουμε — η ανάπτυξη είναι περίπλοκη και ίσως δεν αξίζει να τη μελετήσετε επειδή είναι πολύ περίπλοκη».
Αλλά το νόημα μπορεί να βγει από το χάος. Οι επιστήμονες καταλαβαίνουν τώρα πώς τα μωρά μετατρέπονται από φαινομενικά εξογκώματα σε κοινωνικά ανεξάρτητα όντα με περπάτημα, ομιλία, σκέψη. Καταλαβαίνουν αυτή τη διαδικασία αρκετά καλά, ώστε να παρέμβουν για να ελέγξουν, τα νεογνά για μια γενετική πάθηση που κάποτε οδήγησε σε νοητική υστέρηση. Οι επιστήμονες αναπτύσσουν επίσης μια ολοένα πιο εξελιγμένη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι γονείς θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το μέλλον των παιδιών τους. Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε με όλα αυτά τα ευρήματα;
Πρώτον, να ξέρετε ότι οι γονείς έχουν σημασία. Αυτό μπορεί να φαίνεται προφανές, αλλά οι έξυπνοι άνθρωποι έχουν υποστηρίξει το αντίθετο.
Δεύτερον, να ξέρετε ότι η σημασία των γονιών είναι περίπλοκη και δύσκολο να προβλεφθεί. Για όποιον υπήρξε ποτέ γονιός: Σταματήστε να κατηγορείτε τον εαυτό σας σαν να έχετε τον έλεγχο της πορείας του παιδιού σας. Έχετε επιρροή - αλλά δεν έχετε τον έλεγχο. Για όποιον υπήρξε ποτέ παιδί: Σταματήστε να κατηγορείτε τους γονείς σας ή τουλάχιστον σταματήστε να πιστεύετε ότι πρέπει να σας καθορίζουν.
Και σταμάτα να κατηγορείς άλλους γονείς. Μια πρόσφατη έρευνα σε χιλιάδες γονείς αποκάλυψε ότι το 90 τοις εκατό των μητέρων και το 85 τοις εκατό των πατέρων αισθάνονται ότι κρίνονται, και σχεδόν οι μισοί από αυτούς αισθάνονται ότι κρίνονται όλη ή σχεδόν όλη την ώρα από άτομα που γνωρίζουν και από εντελώς ξένους. Ακόμα κι όταν οι γονείς κάνουν το καλύτερο δυνατό, δεν μπορείτε να τους ικανοποιήσετε όλους. Υπάρχει μόνο τόσο λίγος χρόνος.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους «γονείς δράκου». Η συγγραφέας Emily Rapp επινόησε αυτόν τον όρο αφού το μωρό της διαγνώστηκε με τη νόσο Tay-Sachs. Ήξερε τότι ο Ρόναν δεν θα περπατούσε ή δεν θα μιλούσε ποτέ και πιθανότατα θα πέθαινε πριν από την ηλικία των 4 ετών. Ο πρωτότοκος γιος μου γεννήθηκε με μια πάθηση που εμποδίζει το έντερο να απορροφήσει θρεπτικά συστατικά ή νερό για το σώμα. Επηρεάζει μόνο 1 στα 5 εκατομμύρια μωρά και είναι τόσο σπάνιο που ένας γιατρός αισθάνθηκε σίγουρος λέγοντάς μας ότι αποκλειόταν να είχε αυτό το μωρό μας. Ήταν κι αυτός που έπρεπε να μας μεταφέρει τα νέα αργότερα!
Οι γονείς δράκοι έχουν πολλά να πουν για την ανατροφή των παιδιών, ακόμα κι αν ξέρουν ότι τα παιδιά τους θα πεθάνουν μικρά ή ακόμα κι αν δεν έχουμε ιδέα αν τα μωρά μας θα ζήσουν.
Ο Rapp έγραψε:
«Δεν θα ξεκινήσουμε τα παιδιά μας σε ένα λαμπρό και πολλά υποσχόμενο μέλλον, αλλά θα τα δούμε σε πρώιμους τάφους… Αυτό απαιτεί μια νέα αγριότητα, έναν νέο τρόπο σκέψης, ένα νέο ζώο. Είμαστε γονείς δράκοι, άγριοι και πιστοί και τρυφεροί σαν κόλαση. Οι εμπειρίες μας μάς έχουν διδάξει πώς να γίνουμε γονείς στο εδώ και τώρα, για χάρη της ανατροφής των παιδιών, για την ανθρωπιά που υπονοείται στην ίδια την πράξη… Ανατροφή, κατάλαβα, είναι να αγαπώ το παιδί μου στο εδώ και τώρα. Τώρα. Στην πραγματικότητα, για οποιονδήποτε γονέα οπουδήποτε, αυτό είναι το μόνο που υπάρχει». Σκέφτηκα ότι η εξειδίκευσή μου στην ανάπτυξη των παιδιών θα με βοηθούσε να προετοιμασθώ για να γίνω γονιός. Αντίθετα, το να γίνω γονιός με βοήθησε να δω την επιστήμη με ένα εντελώς νέο πρίσμα.
Τρίτον, εκτιμήστε πόσο ισχυρές μπορεί να είναι οι στιγμές σας μαζί τους λόγω της σημασίας που έχει για εσάς και το παιδί σας αυτή η στιγμή – όχι για το τι θα σημαίνουν για το παιδί σας μακροπρόθεσμα, κάτι το οποίο δεν μπορείτε να γνωρίζετε.
Ο ακτιβιστής Άντριου Σόλομον σημείωσε ότι «παρόλο που πολλοί από εμάς είμαστε περήφανοι για το πόσο διαφορετικοί είμαστε από τους γονείς μας, είμαστε ατελείωτα λυπημένοι για το πόσο διαφορετικά είναι τα παιδιά μας από εμάς». Ίσως θα ήμασταν λιγότερο λυπημένοι αν μπορούσαμε να εγκαταλήψουμε την ιδέα ότι το μέλλον των παιδιών μας είναι στον έλεγχό μας.
Αν μπορούσαμε να αποδεχθούμε την πολυπλοκότητα της ανάπτυξης των παιδιών μας, θα μπορούσε να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τις γονικές αποφάσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά και να μας δώσει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντικώτερο είναι να έχουμε ένα παιδί αντί να προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Έμαθα να εκτιμώ κάθε στιγμή με τον πρωτότοκο γιο μου —ο οποίος ακμάζει στην ηλικία των 14— και με τον μικρότερο αδερφό του και τα μοναδικά μονοπάτια που ακολουθεί ο καθένας.
Η επιστήμη των γονιών και των παιδιών - εμείς οι πεταλούδες και οι τυφώνες μας - μπορεί να απελευθερώσει τους ανθρώπους να επικεντρωθούν σε ό,τι είναι πιο σημαντικό και σημαντικό στη ζωή μας. Αυτό μπορεί να κάνει την εμπειρία του να είσαι γονιός και την εμπειρία του να είσαι παιδί πιο ρεαλιστική και πιο ικανοποιητική.
Πηγή: https://ideas.ted.com/
0 Σχόλια